Dersim'de Anadolu’nun Kuzeydoğusundaki en eski insan izlerine ait kalıntılar tespit edildi

Dersim’in Ovacık ilçesinde gerçekleştirilen arkeolojik yüzey araştırmaları sırasında, bir çobanın hayvan otlatırken gördüğü taş aletlerin olduğu alanda “Orta-Üst Paleolitik” ve “Epipaleolitik” döneme ait kalıntılar tespit edildi.

Kültür ve Turizm Bakanlığının izinleriyle 2015 yılından bu yana Dersim ve ve ilçelerinde yürütülen arkeolojik yüzey araştırmasında önemli sonuçlar ortaya kondu.

Alt Paleolitik Dönemden başlayarak günümüzü kadar kesintisiz olarak Dersim sınırları içerisinde insan etkinliklerinin yoğun olduğu arkeolojik verilerle kanıtlandı. Alt ve Orta Paleolitik ilk yerleşik topluluklarının izlerini günümüze taşıyan Çanak Çömleksiz Neolitik, Çanak Çömlekli Neolitik, Kalkolitik, İlk-Orta-Son Tunç Çağı Demir Çağına ait kalıntılar saptanarak kentin arkeolojik kronolojisi büyük oranda yüzey buluntularının sunduğu verilerle çerçevesinde tanımlandı.

Anadolu’nun Kuzeydoğusundaki en eski insan kalıntıları

12-13-14 Eylül 2020 tarihlerinde yürütülen çalışmalarda; keçilerini güden Umut’un obsidiyenden taş aletler olduğunu söyleyerek gösterdiği bölgede yapılan yüzey araştırmasında, olasılıkla Orta/Üst Paleolitik ve Epipaleolitik döneme ait yontma taş aletler bulundu. Bu tespitlerle birlikte Dersim’in arkeolojik olarak boşluk olmaksızın eski toplumlar tarafından kullanılmış olduğu verilerle orta kondu. Ayrıca Anadolu’nun kuzeydoğusundaki en eski insan izlerine ait kalıntılar tespit edildi.

Kültür ve Turizm Bakanlığının izniyle Tunceli Valiliği, İl Kültür Turizm Müdürlüğü ve Tunceli Müze Müdürlüğü desteği ile bakanlık temsilcisi Arkeolog Özgür Şahin koordinesinde yürütülen çalışmalarda, Anadolu’nun kuzeydoğusundaki en eski insan izlerine ait kalıntılara ulaşıldı.

Ekipler, yaklaşık 4 günlük çalışma ile Orta-Üst Paleolitik ve Epipaleolitik döneme ait kalıntıları, büyük bir titizlikle gün yüzüne çıkarttı.

“Farklı ilçelerde bütün kültürel dönemleri tespit ettik”

Yontma taş dönemine ait olduğu değerlendirilen kalıntıları Tunceli Müzesinde gazetecilere sergileyen akademisyen Yasemin Yılmaz, burada yaptığı açıklamada, kentte 5 yıldır arkeolojik yüzey araştırmaları yaptıklarını hatırlattı.

Yapılan çalışmalarla bütün arkeolojik dönemlerin Dersim’de kesintisiz olarak varlığının ortaya çıktığını ifade eden Yılmaz, “Alt paleolitik dediğimiz insanların konar-göçer, yaşadıkları ağırlıklı olarak onlardan geriye taş aletlerin kaldığı kültürlerden günümüze kadar farklı ilçelerde bütün kültürel dönemleri tespit ettik. Bu bizim açımızdan Dersim’in arkeolojik olarak ne kadar zengin olduğunu gösteriyor.” dedi.

Yılmaz, amaçlarının yeni arkeolojik alanlar tespit etmek olduğunu belirterek, şöyle konuştu:

“Bu yılki çalışmalarımızda ise Pülümür, Ovacık ve Çemişgezek’e odaklandık. Ovacık’ta cuma gününden itibaren çalışmaya başladık ve 4 gün bu çalışmalar sürdü. Ovacık’taki çalışmalarımızda epipaleolitik olarak adlandırdığımız ilk yerleşik toplumlardan hemen önceki dönemi tespit ettik. Bu dönem bizim önceki çalışmalarımızda bulamadığımız bir dönemdi. Epipaleolitik dönem dediğimizde daha çok küçük aletlerle kompozit aletlerin çıktığı bir dönem olarak biliniyor. Yine konar-göçer bir yaşam biçimi var ve onlardan geriye genelde küçük taş aletler kalıyor.”

“Anadolu arkeolojisinde de kuzeydoğu tarafında bu dönemle ilgili hiç kalıntı yoktu”

Yılmaz, Ovacık’ta bulunan kalıntıların detaylı bir şekilde araştırılıp, inceleneceğini dile getirdi.

Yapılan keşifin önemine değinen Yılmaz, sözlerini şöyle tamamladı:

“Göreli kronoloji dediğimiz farklı yerlerde mutlak tarihlerle desteklenen taş aletlerle karşılaştırıp bu buluntuların dönemini daha net söyleyebiliriz. Bulguları ilk bakışta Kılıç Gökten’in özellikle Elazığ bölgesinde yaptığı çalışmalarla biraz karşılaştırdık. Orta ve üst paleolitik dediğimiz döneme tarihlenen kalıntılarımız var. Pertek bölgesinde alt-orta paleolitik dönem kalıntıları vardı, üst paleolitik eksikti. Bunu Ovacık’taki buluntularla tamamlamış olduk. Aynı zamanda epipaleolitik kalıntıları eksikti. Onu da yine Ovacık’ta yan yana iki düz alanda bulduk. Bizim açımızdan çok yeni bir keşif. Anadolu arkeolojisinde de kuzeydoğu tarafında bu dönemle ilgili hiç kalıntı yoktu.”