Laç Deresi’nde Dersim 38 Dönemine Ait Kemikler Bulundu

1937-38 Dersim Soykırımı’nda Laç Deresi’nde zehirli gaz kullanılarak mağarada katledilen Dersimlilerin kemikleri 76 yıl sonra Laç Deresi’ndeki mağarada bulundu. 
Dersimnews.com/Dersim – 1989 yılından beri “yasak mıntıka” olan Laç Deresi‘ne giden gazeteciler ve katliamda hayatını kaybedenlerin yakınları mağarada kemiklerle karşılaştı.

Laç Deresi’ndeki mağarada bulunan kemikler 38 katliamına ait

Üst üste yığılmış halde bulunan kemikler Laç Deresi katliamında katledilen insanlara ait.

1938 Soykırımı’nda Dersim’de en büyük katliamın yapıldığı yerlerden biri olan Laç Deresi’nde binlerce  Demenanlı katledildi. Katledilenler arasında Demenan aşireti önde gelenleri ile yüzlerce çocuk, kadın ve yaşlı insan vardı.

Dersim merkezden yaya şekilde, zorlu ve 11 saat süren yolculuk ardından mağaraya varan gazeteciler ve yakınlar tarihi görüntülere ulaştı. .1938 Dersim harekatının ardından büyük ölümlerin yaşandığı ancak kimsenin gitmeye cesaret edemediği Laç Deresi’ndeki Laç Mağarası’na, 76 yıl sonra ulaşan gazeteciler ve katliamda hayatını kaybedenlerin yakınlarından Hıdır Çiçek, dehşete kapıldı.

1938 Dersim Olayları’nda hayatını kaybeden çok sayıda insanın mezarının yerleri halen kayıp. Harekat sırasında babası kurtulan, amcası, çocukları ve akrabaları öldürülen Hıdır Çiçek, 76 yıl sonra güvenlik nedeniyle yasak bölge ilen edilen Laç mağarasında öldürülen yakınlarının kemiklerine ulaştı. Babasının, üst mağarada olduğu için sağ kurtulduğunu, ancak o günleri anlatırken sürekli ağladığını belirten Hıdır Çiçek, öldürülen insanlara ait kemikleri görünce gözyaşlarını tutamadı.

Yığınlarla kemiklerin bulunduğu mağarada, o günleri yaşamış insanlara ait çeşitli eşyaların da bulunduğu mağarada, 1935 yılı üretimi mermi kovanlarının bulunması da dikkat çekti. Mağaraya sığınan insanların büyük bir bölümünün kendi yakınları olduğunu belirten Hıdır Çiçek, “Her şey ortada, kemiklerin başında bir şey söylemek çok zor. Ben sadece babamın anlattıklarından ve mağaraya ilk kez gelmeme rağmen sanki bu mağarada kalmış gibiyim. Bunları gördükten sonra ne söyleyebilirim ki. Kalan aşiretlerinin bir çoğuda buraya kaçıp geliyor. Burada başka bir mağara da var. Kurtulup kaçanlar o mağara sayesinde kurtuluyor. Askerler tarafından getirilen toplarla insanlar kırılıyor. İçerde cesetler tanınmıyor. Amcamın eşi ve çocuklarını kumaştan tanıyorlar. Babamın anlattıklarına göre bu mağarada 500 ile bin arasında insan varmış.” dedi.

Uzun yıllar sonra zorlu ve 11 saat süren yolculuğun ardından, Laç Mağarası’nda öldürülen insanlar için inceleme yapılmasını isteyen Çiçek, insanlık için vahşet olan bu durum için mağaranın bir anıta çevrilmesini istediğini söyledi.

MAĞARADA 500 KİŞİ KATLEDİLDİ

Laç Deresi’nde katledilen Dersimlilere ait kemikler

Bor ve Venk köyleri civarında bulunan ve bölgedeki en büyük mağaraların başında gelen Laç Mağarası’na toplanarak hayatlarını kurtarmaya çalışan 400-500 kişi, günlerce bu mağarada aç ve susuz bir şekilde hayatlarını devam ettirdi. Çoğunluğunu çocukların ve kadınların kaldığı mağara, dere kenarına su getirmeye giden bir kadın asker tarafından fark edilmesi ile mağara uçaklarla bombalandı. Sarp bir arazide olduğu için bölgeye girmekte zorlanan askerler, daha sonra mağaranın karşı tarafına yerleştirdikleri toplarla mağarayı bombalamaya başladı. Mağaranın isabet alması sonucu çok sayıda insan hayatını kaybetti, çoğu ise yaralı kaçarken hayatlarını kaybetti.

ÇAĞLAYANGİL İTİRAF ETMİŞTİ

Dersim 1937-38 katliamında dönemin Emniyet Genel Müdürü olan İhsan Sabri Çağlayangil,  1986 yılında Kemal Kılıçdaroğlu’na verdiği röportajda yüzlerce insanı mağaralarda fareler gibi zehirlediklerini itiraf etmişti.
Yıllar sonra ortaya çıkan ses kaydını ilk kez 2009’da Dersimnews.com yayınlamıştı.

İşte o ses kaydı…

DNA TESTİ VE KAZI YAPILMASINI İSTEYECEĞİZ

Hıdır Çiçek, kemiklerin bulunduğu mağarada kaç kişinin öldürüldüğü ve akrabalarının tespiti için kazı yapılması konusunda Cumhuriyet Başsavcılığı’na suç duyurusunda bulunacağını söyledi. Çiçek, “Savcılığa gideceğiz ve buradaki kemikler üzerinde DNA tespiti isteyeceğiz. Kaç kişi öldürülmüş tespit edilsin, akrabalarımızın kemikleri buradan alınarak köylerimize götürülsün istiyoruz. Bu vahşet karşısında dehşet anları yaşıyorum” dedi.

LAÇ DERESİ 89’DAN BERİ YASAK MINTIKA

1937-38 Dersim Katliamında en büyük katliamların yapıldığı yerlerden biri olan Laç Deresi 1989’dan beri yasak mıntıka.
Bir kanyon olan Laç Deresi’nde çok sayıda mağara var. Katliamdan kaçan binlerce Dersimli aylarca Laç Deresi’ndeki kanyon ve mağaralarda saklanmış.

1989 yılından beri askeri yasak bölge olan Laç Deresi’nin etrafı mayınlarla döşenmiş. Askerler tarafından döşenen mayınlar nedeniyle Laç Deresi’ne gitmek riskli.

Katliamda öldürülen Dersimlilerin kemikleri 76 yıl sonra bulundu