Saldırıda Öldürülen Karikatürist Wolinski: İyi Karikatüristin Vazgeçilmezi Bağımsızlıktır

Karikatüristin dini yoktur çünkü dinde mizah yoktur. Hiçbir siyasi partiye üye değildir. Bu, sempatisinin olmasını engellemez. Ben her zaman solcuydum ama komünist parti üyesi olmadım.

george wolinski

Charlie Hebdo mizah dergisine düzenlenen saldırıda öldürülenlerden birisi olan Fransız çizer Georges Wolinski’yle 2005’te Radikal Gazetesi’nde çalışan BBC Türkçe muhabiri Mahmut Hamsici görüşmüştü. İşte 2005’te yayımlanan o röportaj:

Fransız mizah dergisi Charlie Hebdo son dönemde Leman’la artan münasebetleri ve sayfalarında Türkiye’ye epeyce yer ayırmasıyla artık ülkemizde tanınan bir dergi oldu.

Bu ilgi ve alakanın Fransız cephesinin başında dünyaca ünlü çizer George Wolinski oturuyor. Hebdo dışında Paris Match ve Le Journal du Dimanche için çizen Wolinski, jürisinde yer aldığı 22. Aydın Doğan Karikatür Yarışması Ödül töreni için yurt sathına girince bize de kendisiyle bir söyleşi yapmak nasip oldu.

Karikatüre nasıl başladığınızı öğrenebilir miyiz?

Başka alanlarda sıfırdım, hiçbir şey bilmiyordum. Okulda çok kötüydüm. Yapmayı sevdiğim tek şey çizmekti. Cezayir savaşı sırasında Hara-Kiri adlı bir gazete yayımlanmaya başladı.

Askerken çizim yapıyordum. O dönemde Amerikan Mad dergisinin çizerlerine öykünüyordum.

Askerdeyken bir izin günümde çizimlerimi Hara-Kiri’nin yazıişleri müdürü Cavana’ya götürdüm, onları yayımladı ve böylece kariyerim başladı. Bir genç çizere verilebilecek en büyük hediye size güvenilmesi ve çiziminizin yayımlamasıdır.

Ancak bir kere çiziminiz yayımlandığında bir dahaki sefere çok daha iyi olmak zorundasınızdır.

Çizim stiliniz yıllar içinde değişim gösterdi mi?

İlk stilim çok karışık, çok detaylıydı. Beğendiğim bir-iki Amerikalı çizere öykünüyordum. Bir politik çizer olduğumu ve fikirlerim olduğunu bilmiyordum. Sonra sonra fikirlerim olduğunu fark ettim.

1968 Mayısı’nda benden politik çizimler yapmam istendi. Ve bunları bildiğimi fark ettim ve çizimler çok ilgi gördü. Öyle devam ettim. Hayatta insana bir veya iki kere şans sunulur. Onları kaçırmamak için risk almak gerekir.

Ben bir risk aldım çünkü üvey babam için çalışıyordum, hayatımı kazanıyordum ama istediğim çizmekti.

Son dönemde en çok kadın çizimleri yapıyorsunuz? Neden kadınlar?

Çünkü kadınları seviyorum. Sevdiğim her şeyi çiziyorum. Ve dünyada kadınlardan daha güzel başka bir şey olmadığını düşünüyorum.

Sizin karikatür tanımınız nedir?

Zor soru. Karikatür, politikacıların dedikleri ile yaptıkları arasındaki çelişkileri göstermektir mesela.

Karikatürist bir mizahçıdır. Değilse iyi bir karikatürist değildir. Bir karikatürist kendisini çevreleyen dünyaya bakan, bunu analiz eden, sentezini yapan ve dünya karşısında bir bakış açısı olan kişidir.

Karikatüristin dini yoktur çünkü dinde mizah yoktur. Hiçbir siyasi partiye üye değildir. Bu, sempatisinin olmasını engellemez. Ben her zaman solcuydum ama komünist parti üyesi olmadım.

Karikatürist özgür, bağımsız olmalıdır.

Politika ve karikatür arasındaki ilişkiyi nasıl yorumluyorsunuz?

Bu köklü bir gelenektir. Basın, gazeteler var olduğundan beri çizimler vardır. İlk dönemlerde bile çizerler iktidarla sorunlar yaşamıştır. Fransa’da böyle bir gelenek var.

Örneğin 1900’den 1914’e kadar yayımlanmış bir gazete vardır. Bütün büyük ressamlar burada sömürgeciliğe, kapitalizme karşı çizimler yapmıştır. Bugün de bu gelenek sürüyor ve kâğıttan basın sürdükçe de sürecek.

Bugün yaşadığımız dünyada karikatürün durumunu nasıl değerlendiriyorsunuz?

Bu, basına bağlı. Basının durumu mükemmel olmadığı için mükemmel değil. Ama çok iyi çizerler var. Ben, bu yıl Angouleme Uluslararası Çizgi Roman Festivali’nin başkanıyım.

Avrupa’nın en iyi karikatüristlerinin işlerinin yer aldığı bir sergi hazırlamak istiyorum. Böylece politik karikatüristleri karşılaştırmak çok ilginç olabilir. Hem onları yan yana koyarsak dünyada Yahudi mizahı, Arap mizahı, Fransız mizahı vs. olmadığı görülür.

Mizah herkes için aynıdır, aynı şekilde ifade edilir ve biz mizahçılar kardeşizdir.

Türkiye karikütürü hakkında ne düşünüyorsunuz?

Gayet iyiler. Leman’ı çok iyi buluyorum. Ayrıca Ramize Erer mükemmeldir, çok yeteneklidir. Bilmediğim başka dergiler, politik dergiler var, onların da iyi olduğu söyleniyor. Türkiye’de kesinlikle iyi çizerler var.

Aydın Doğan Karikatür Yarışması sizce dünya karikatürü için ne ifade ediyor?

Yarışmaların neye yaradığını açıkçası çok iyi bilmiyorum. Ama şurası da bir gerçek ki, örneğin bir Ukraynalı, bir Koreli veya bir Litvanyalı karikatürist için çizimlerinin fark edilmesi kolay değildir. Bu yarışmalar tanınma ihtiyacı duyan çizerler için iyi.

BBCTürkçe