Dersim
Zoni u Perperıki
“Eke jû ca de çıqas cısnê perperıku esto, uca de hende zoni qesey benê”
SİNAN USARR
“Eke jû ca de çıqas cısnê perperıku esto, uca de hende zoni qesey benê”… Vatoğê na qesa nêno mı viri, la çı waxt ke zonê şaranê bındestu sero qesey beno, na qesa yena mı viri. Cao ke ez ameyo dinya, zaf-zonın, zaf-itıqatın, zaf-kulturın bi… Uca Dêrsım bi. Dêrsım jû baxçe bi; zazaki, kırdaski, hermeniki u tırki perperıkê ni baxçey bi. Ma zerrê ni baxçey de bime pil…
Kalıkanê ma vatêne ke “Zonê ma, zonê Xızıri yo”. Heni aseno ke, zonê ma ke merd, ma ki Xızır ki bêwayir manenime. Ewro Zazaki zaf tenge dero. Çıke, şarê ma endi zê verêni qesey nêkeno zonê ma. Vanê nae ra 20-30 serri raver ma cografyaya xo de pêro zonê xo qesey kerdêne, ma nıka ? Nıka ki oyo ke zonê ma qesey keno be bêçıke yeno musnaene. Herkes derdê werdê xo, dilıgê keyê xo dero. Heqa inan ki esta, şarê ma qet roştiye nêdiya. A ri ra, asimilasyon ra zêde xo-asimilasyon esto. Yanê, ma be xo kişenime zonê xo.
Vanê ke çı xêrê zonê ma ma rê esto. Vanê mekerê zonê ma vindi bo. Vanê vengê kalıkanê ma vindi bo, bıxenekiyo vengê qirrayisê kalık u pirıkanê ma… Vanê; domani memusê zonê ma, tırkiyê xo beno xırabe… Vanê, domani memusê zonê ma, zonê ma ki şêro bımıro, vanê… Heya way u bıraê mı, halê şarê ma u zonê ma nia wo. Endi torni, zonê pirıkanê xo nêzanenê, pirıku be tornu ra nêşikinê jûbini de qesey bıkêrê, jûbini fam nêkenê…
Zon, weşiya jû şari de, mabênê pirbab u domananê ma de jû pırdo. No pırdo ke mabênê vızêri be meşte dero, waxto ke bırıjiyo… No pırd ke rıjiya, endi renganê na dinya ra jû reng beno vindi. Vengê qirrayisê jû şari tarixê ri-siyay de maneno, zonê ma şono bınê herre…
Zonê ma thılsımê welatê mao, zonê ma kilıtê koanê mao. Zonê ma zonê mılaketanê yabanê welatê mao. Zonê ma zonê Pepugi yo… Zonê ma, koanê welatê ma de zonê dar u beri, zonê kemer u kuçi, zonê mar u mılawuni, zonê tija homete, zonê araqê çarê dewıci, zonê genımê hegayio çeqeri… Zonê ma welatê mao…
Her zon rındeko, her zon bımbareko. Her zon jû şaro, jû mıleto. Her zon jû şahidê tarixiyo, her zon vengê vızêriyo. Her zon wayirê jû ro u caniyo. Her zon riyê na dinya de, baxçê erd u asmêni de jû vengo weşo. Her zon jû merdumo, her zon jû çemo. Zon jû welato, zon jû cano, zon jû tarixo, zon jû şaro, zon ferqê mao, zon kamiya mao.
Ma be zonê xo estime, zon be ma esto. Zonê xo rê wayir bıvecime. Zonê ma memıro, zonê ma guneko. O ke merd, se beno, ma se kenime?
Zonê ma ke merd;
kes nêvano “Ya tija homete, to ra kenu rica u mınete ”
kes nêvano “Şanê to xêr bo”
Kes nêvano “Ma be xêr di”
Kes nêvano “Elqajiye…”
Kes nêvano “Bıra heqa xo helal ke..”
Domani nêvanê “Dayê, wayê, bıra, xalo, dedo…”
Pepug nêvano “Pepo, keko, kam kişt, mı kişt…”
Zonê ma ke merd; welatê ma mıreno, sanıkê ma mırenê, kılam u şiwarê ma mırenê. Zonê ma ke merd, jû dinya mırena, erd u asmên ma rê beno tari. Zonê ma ke merd, toze erzenê rêça sarê ma…
Zonu rê mezele mekınê. Perperıki cografyaya ma ra bar mekerê, baxçey ma vêran mebê. No zon memıro, zoni memırê. Endi goşanê xo akerê, qirrayisê zonanê ma pêhesiyê… (SU/HK)
*Türkçesi için tıklayın.