Sırrê düna (Alem-i esrar)

Faruk Eren

Heq çıko? Koti dero? Tayê cüabon danim cı, tayinon ma yi nêzanim. Vanê, heq asmên dero? Vanê, isan ke nerdigan vıraco, şikino şêro asmên? Çayê nerdigan nêvıracenê, nêsonê lewê Heqi?

Domani masumo pakiyê, inon homa ‘kültür’ nêgıroto, ni persi yê roca sıftênê, yê isanê sıftêniyê. Genetikê. Ver de domanon ‘kültür’ ke gırot, ni person xo vira kenê, ya yi(ki) pers nêkenê. İsanê sıftêni ni persan rê angorê a(ra) roce cüabi dê. Domani zey isanê sıftêni khav kenê (texeyul kenê).

Heqê isanê sıftêni zafiyê. Heqê herdi, heqê asmêni, heqê mabênê herdi bı asmêni. Ninan ra beri heqi estê. Pilê têdinon wayirê asmêniyo. Bado ‘kültüri’ amê ‘kültüron’ ser. Heqi vatenê xo pêxamberan rê dê vatene. Quli musê ke heq jükeko, hemu ca dero. Kamci pêxamberi ke qeşiyê newi ardê, verênan de no werê. Vatê, mırê verêni ğeletê. Pede pede isani be emrê Heqi ya(ra) biyê mêsın, kotê mêsıni miyan. Musê ke isan nêşikino ebe nerdiganan na(ra) şêro asmên, Heqi reso. İsan nêşikino ebe ‘cısm’i a(ra) Heqi ver veciyo. Na gunakariya.. o ke henio, asmêni rê nerdigan vıraşteney gunakariya. Tığê (çizgi) tiki gunakarê, çıke Heqi ver vecinê. Tığê vıradi (yatay) raya Heqi derê. O ke henio, heq zerrê banon dero. Çıke serê banon vıradewo. Zerrê banon de isan beno mêsın, kono raya Heqi. Jü ke warê xo (yurt), banê xo caverda, bi ğerib, endi Heqê ey mıreno. Royê ey beno goçer. Heqê xo keno vindi.

Tayê sanıkanê made jü ke tenge de mend, sêr kenê ke derdê xo bêdermano, cı rê vanê ‘deyê veciye cayanê berzon. Cayanê seyrangewon, veng’o Heqi de. Kırametê Heqi zafiyê,’ vecinê tilê kowun. Çıke aca de Heqi ra benê nejdi. Cayê tili de (illiyin, yüce) royê isani beno til. İsan hemu ca, hemu çi vineno. Çale de (alçağ, sufli) hendê dormê çale dormê xo vineno. Bara roy rayi niawo. İsano ‘sufli’ malê düna dıma gêyreno. royê iy sufliyo, düna iy tariya. İsano rez na düna de zerreweşiya gêyreno.

Sırrê düna (alem-i esrar) dıma gêyreno. Düna iy roştia, royê iy illiyino. Pulur (Vacuğe) de kowo berz Thujik Babawo. İsanê seydani ver de yeno secde. Rocê verê koyê Thujiki de çêyê rê biyım meyman. Ma o waxt devrimcine kerdêne. Şimı dewon, cêrayım’ya qonağê xo, kotim zere. Wayira çêyi elemet kerd, va; ‘sêrê, a dot de uskıt roniserê’. Meymano gıran amay bi. Niştim ro, zerêçêyi zaf roşti necêno. Çımê ma pede musay, ma sêr kerd jü kokımê aca de niseno ro. Pırêno sıpê ser dewo. Herdıse sıpêwa zey vora, yena naki ser. Sere do ya, porr dergo, zey voro, yeno miyêne. Ma niştim ro, wayira çêyi porrê kokımi sane kerd. Hêrdıse sane kerde. Bowa kokımi zaf wes biye. Nutıka ma cêriyay bi. Zey tesviranê Dawıd Pêxemberi bi. Bado wayira çêyi dızdi va, ‘nodewrêso’. Hata nıka nezeweciyo, porr u herdıse nêbırna. Robar nêkerdo. Ez vaci se serre bi, sıma vacerê hazar serre. Qe qeşi nêkerdêne, ge-ge wayira çêyi rê fekê xode çiyê vatêne. Ma nêheşiyêne pê. Pişti day pıra, sere pişt. Mal bırnay bi, ma dest phaçi kerd, niştim ro nan werd. Mara biy bi raji. No dewrês, dewrês Cemalıc bi. Otuz sekiz de rocê Xızıri de veciyo tilê koyê Thujiki. Veng do Heqi. Çar roci aca de hêni teyna warway cemedi miyan de veng do Heqi. Dewıcon sêr kerdo, nêno war, şiyê ardo. A usari endi esker cêro ya. Dewanê cori de koyo berz erê Sabi’yo (1).

Sabi ita de erê gerçegon biyo. Sırrê düna cırê biyo eskera. Erê sabiyi zey tilanê binon tope erceno dısmeni ser. İtiqatê pirıka mı zaf bi. Ma ke ware ra amêne cêr, mabênê warê çala pile bı kemera bele (elips) de Erê Sabi aseno. Pirıka mı vatêne; ‘çişta (kişta) xo meçarnê Erê Sabi. Rüyê xo açarnerê Erê Sabi, vırade vırade sêrê. Ma hende raye vırade şiyêne, pirıka mı a mabên de wandêne, berbêne veng dardêne we, wandêne. Marê vatêne; ‘sımayi bıwanerê, veng’o Erê Sabi derê’. Sole rısnêne kemeron ser. Serba malê koy. Malê koy babokê Sarık-Şüani verdêne. Ron kerdêne kemeran ra, kemer u kuçê koyê Muzıri hemuye babokê Erê Sabi verdêne. Kemera bele ra Deşte asêne. Ma kemera qıce phaçi kerdêne, eştêne nişangi ser, biyêne semsêr.

Rocê şiyêne mason. Feqırê raya mıde veciya. Bıros dest dewo, ron dano arê. Ez diyo, hebê ron gırot, keno kemeron ra. Mı va; ‘çayê iy roni kena kemeron ra, hêf niyo?’ Destê xo kerdi ya, dorme musna. Va; ‘serba nowo ke verê çımanê made aseno, serba iy.’ Mı va; ‘dormê made dar u berê, herd u asmêno, lolıkê, theyrê’. Va; ‘name meke!’ Mı va; ‘a kemera, kemere ron nêwena’. Vat; ‘Name meke!’ Mı va; ‘o ron nıka vılêşino ro, mırcolıki yenê ser, fetelinê.’ Va; ‘yi mırcolıki niyê, name meke!’ Mı xo-xode va, ‘no duzenbaz koti ra veciya?!’ Ezo korr, mı khav (fam) nêkerd. A kemere marê hêni asena. Ma name no pıra. Aye miyan de çiyo de bin esto. İ mırcolıki mırê hêni asenê, i mırcolıki niyê. İnon miyan de çiyo de bin esto.

Ma ke çiyê nusna ard jüan, o çi endi beno cısm, efsunê xo satino. Çıqa wes nusnena, bınusne, to yi qali hemu het ra, hemu ca ra neşikina biyarê jüan. Qal beno kemi. Tora çıqa aseno, çıqa destbera to yena, hende ana jüan. Jü qalê rê ke name na pıra; yi qali, yi nami miyan de kena hepıs. Cayê bini nênê to viri, efsun satino…

(1) Sabi; no namewo nianên jüanê made esto – çino, ez nezon. Mıslumani domanan rê subyan vanê. Bara gunakariye ra sabi vanê. Derguşiye ra hata des u dı serre inonrê guna nenuşina. Aqılê inon nereseno. İ sabiyê; masumo pakiyê, jü yi; namê jü raye rê “sabi” vanê. Ni “sabiyi” astaran rê itıqat kenê. Ciamerdi tici rê, cêni asme rê itıqat kenê. Jü ke salatê ninon bi, rüyê xo çarnenê. Vanê, hikmeta astarana. Mabênê parton bı medan de zaf biyê. Demê Osmanıcan de, Estanbol de tayê mıtesewıfi na raye ra şiyê.