Gola Ana Buyere

Hawar Tornêcengi

Gola Ana Buyere, Pılemoriye ra deva-devê 45 km düriya. Na gole koyê Ujbendi sero jü gola de xeyle hira u xoriya. Hermê çhepi ser ke dêmdina (yanê rozşiwari/batı ser), çımê Munzuriyo ke Vacuğe de, ey vênena. Davacêr ke sona, Derê Aliqole ra bijê hata koyê Kêşişi, Cınd ra bijê olağa Heyderu ro yena hardê Demenu u Halvoriye. Avoro, hetê zımey ro ke xo çarnena, kertê Askiregi de yena Mazra Koy (suka Pasê Temıri), Dıze, Pancıras, Zımage, Harşiye, Aynıge, Mêçiye, Pardiye, Mazra, Pırdosur de vêjina. Kertê Askiregi de dêmdina ra deşta Birmu, yanê hetê Lêrtıgi. Qocesori, Pulur, Mırcan de resena Erzıngan.

Ağwa Gola Ana Buyere hewz u keska. Coru, ne jêdina, ne ki kêmina. Eve asmu vortis bıvoro ki, ağwa gole hên jüane manena. Dormê gole de hêniyê hurdi estê ke, ağwa xo zaf zaf serdına. Vore her daym dormê gole de nêqedina. Serre yêna serre ser, hona ki a vore nêvıleşina ro. Sarê dormi ra gore gola Ana Buyere jü Anawa de wayirê kırameta. Coka “Ana Buyere” name bena.  Ezvaji raşt ki hêniyo. Gorê efsanê Duzgıni, çar wayê Duzgın Bavay benê. Ni çaremena way ki gılê kowunê Dêrsımi seroyê. Mekanê Duzgın Bavay ra ke niadana, nisanê ni çaremine wawu gılê kowu ra vênena. Buyere, Jêle, Bağıre, Xaskare. (tayê ki vanê; Harşiye ve Karuniye ki wayê Duzgın Bavayê) Ni çarêmena way sodır tiji ke zereq da, vırare finê jümini ra. Vatene ra gore, ni sıtara sarrê Dêrsımiyê. Rıskê hometa sarrê Dêrsımi eve destê ninu jêdino. Ni jiari murodê isoni anê hurêndi. Duzıgın Bava ki pilê jiarano. O, gola Dêrsımi de jü ustına (mianiya) mianiya. 

murodê isoni anê hurêndi. Duzıgın Bava ki pilê jiarano. O, gola Dêrsımi de jü ustına (mianiya) mianiya. 

Oncia bêrime mesela Gola Ana Buyere ser:  Hona ke qom usar warunê xode mıqerem nêbi, sıfte sono gola Ana Buyere ser. Uza qırvanu sarebırnenê, niyazu keno vıla. Weşiy u nêweşiya zav-zeç u mal-mulê xorê düay keno. Payiz ke ame, sarrê waru oxto ke barkero bêro dewu, reyna qırvan u niyazunê xo cêno sono na jiare ser. Serva jêdayişê rıskê xo, cırê beno mınetkar. 

Na jiare en jêde cênc u rowali ziyaret kenê. Çênêy u lazê azevê ke esqê jüvini biyê, sonê Gola Ana Buyere ser. Her jü, jü saye cêno xo dest, haskerdoğu ra çêneke hetê çhepi ser, lazek ki hetê rasti ser jümini ra benê cia sonê. Sayê ke dest derê, erzenê zerê gole. Hora ke ni say hurd’mêna amêy têhet, bızoniyo ke merdene ra qêyr kês ni haskerdoğu nêşikino cêra kero. Hora ke say nêamey têlewe, nêreşti jümini, haskerdoği qederê xorê benê gerreçi. Cênci hirê rey dormê na gole de ture erzenê, dorme de çerexinê. Eger dilegê de xo ke esto, o waxt anê ‘ra zon. 

Sarrê Dêrsımi ra gore, na Gole zaf jiargiya. Coru mal u gawu nêbenê na gole de nêşünê. Usar ke ame, dewê ke koyê Ujbendi rê wayirê; koyê ke nêjdiyê Gola Ana Buyere derê, ine danê Şêkaku. Şêkaki na kowu ra hirê-çar asmi suriyunê xo çıraynenê. Wayirê ni kowu (ya dewê, ya ki aşirê. Teyna mordemi wayirê ni kowu niyê) Şêkaku ra seveta na kowu icar cênê.  Şêkaki hetê cêri ra yênê. Jêder wayirê itiqatê Kırmanciye niyê. Raya Haqi rınd nas nêkenê.   Vatene ra gore;  Şêkaku ra dı şüanu ardo ke mêsınê xo biyarê na Gole de bışüyê. Seke mêsın qelevno zerê Gola Ana Buyere, jü astoro de qır vêjiyo, verdo na mêsıni dıma, her jüya mêsıni perno hetê ra. Awa-nawa Şêkaki ki ke amey na kowu ser, anê Gola Ana Buyere sero qırvanu sarebırrnenê, hên mêsınê xo çıraynenê. 

Vatena de bine ra gore ki; 

Şüaniyunê Şêkaku ra jüyi, ardê ke vosnunê ağayê xo na Gole de bışüyo. Hama cıra dı vosni Gole ontê bınê xo, vosni tey biyê vindi. Şüane tersunê ağayê xo ver nişto ro, bervo u zuko. İtiqatê xo amo ve Gola Ana Buyere, mıneta xo kerda. Sondi werdo ke, reyna çiyo nianen mekero. Dora dıme Gola Ana Buyere ra veng amo gosê şüaney, vajiyo ke: 

“Tiya ke ama’ra xo, de so! Vosnê to hayê cêr verê çırtane de çerenê!” 

Raşt ki şüane sono ke, vosnê xo hayê verê çırtane de; varva dewa Mazra Koy çerenê. 

Coka, khal u bela ra nat vajino ke, çımê ağwa çemê Muzıri en sıfte Gola Ana Buyere ra berbeno. Çımo jü sono Vacuğe de vêjino, çımo bini ki verva Mazra Koy de (hetê Askirêgi de) wertê kemeri ra bell beno, phoncas metroy ra jêde erjino cêr. Tıvana çırtana de hêvetına. Sızına vayê xo serdına, ağwa xo ki jê kef u kopıri sıpê kena. Yena Zağgê de resena çhemê Pılemoriye, bado bena çhemê Harçiki. Mamekiye de bena ve Munzur.

Gola Buyere sero Hêliyo Sırsalek weşiya xo rameno. O ki Dêrsım de bımbareko, nino kiştene.