CHP’den Dersim Arşivleri için Kanun Teklifi

CHP tarafından verilen kanun teklifinde Dersim 38 katliamının bütün yönleriyle araştırılması ve objektif verileriyle değerlendirilmesi, arşiv niteliğindeki her türlü bilgi ve belgenin milletvekillerine, araştırmacılara ve halka açılmasını istedi.

Dersimnews.com – CHP Genel Başkan Yardımcısı Sezgin Tanrıkulu tarafından TBMM Başkanlığına verilen kanun teklifinde, Dersim 38 katliamının bütün yönleriyle araştırılması ve objektif verileriyle değerlendirilmesi, arşiv niteliğindeki her türlü bilgi ve belgenin milletvekillerine, araştırmacılara ve halka açılmasını istedi.

Tanrıkulu’nun ‘Muhafazasına Lüzum Kalmayan Evrak ve Malzemenin Yok Edilmesi Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’ teklifi ve gerekçesinde, “1937 ve 1938 yıllarında Dersim’e yönelik kapsamlı olarak sürdürülen ‘Tunceli Harekâtları’ neticesinde 13 binden fazla insanın hayatını kaybettiği, 14 bin kişinin zorunlu göçe tabi tutulduğu ve ülkenin batısında yer alan illere sürgün edildiği bilinmektedir. Bu harekâtların öncesi ve sonrasında Dersim’de mutlak devlet hâkimiyetinin tesisi için çok çeşitli raporların Ankara’ya sunulduğu, bu raporların bazılarının yurttaşları düşman olarak gösterdiği bilinmektedir” ifadelerine yer verildi.

Kanun Teklifinin gerekçelerine ilişkin de şu detaylara yer verildi:

“Dersim olaylarını bütün yönleriyle araştırılabilmek ve objektif verileriyle değerlendirilmesi için konuya ilişkin arşiv malzemesi niteliğindeki her türlü bilgi ve belge niteliğindeki arşivin milletvekillerine, araştırmacılara ve halka açılması, geçmişle yüzleşmenin önemli bir adımı olacaktır. Böylece, geçmiş üzerindeki tartışmalar, belgeler üzerinden yürütülebilecek ve bu çerçevede de kamuoyu sağlıklı veriler üzerinden hakikate erişim hakkına kavuşacaktır.”

MADDE GEREKÇELERİ

MADDE 1- Dersim’de meydana gelen hadiseler, toplumun çok geniş bir bölümünü derinden etkilemiş ve olumsuz etkileri günümüze kadar devam eden travmatik bir olaydır. Bu olaylara ait gizli ve açık bütün arşivlerin konuya ilişkin olan tarafların bilgisine sunulması açık toplum olmanın, tartışmaların doğru bir düzlem üzerinde yapılması ve şeffaflığın bir gereğidir.

Dersim olayları ile ilgili arşiv niteliğindeki bilgi ve belgeler birçok kamu kurum ve kuruluşunun nezdinde bulunmaktadır. Dersim arşivi ile ilgili olarak araştırma yapmak isteyen siyasetçiler, bilim adamları, araştırmacılar birçok zorlukla karşılaşmaktadır. Dersim konusu ile ilgili araştırma yapmak isteyen bir araştırmacı yirmiyi aşkın kamu kurum ve kuruşuna başvurması gerekmektedir. Ayrıca, Dersim belgeleri olarak bilinen arşivler, devlet kamu kurum ve kuruluşları dışında 1926, 1937, 1938 hareketlerinde görev almış olaylara tanıklık etmiş sivil ve askeri yöneticilerin/kişilerin günlükleri, hatıratları, özel arşivleri, fotoğrafları vb. ile sivil toplum örgütlerinin elinde bulunan belgelerin de bu kapsamda değerlendirilmesi gerekmektedir.

Kanuna eklenen geçici maddeyle, Dersim konusu ile ilgili kamu kurum ve kuruluşları, sivil toplum örgütleri, üniversiteler, olaya tanıklık etmiş kişilerin; asker ve sivil yöneticiler ile olaydan etkilenen mağdurların, sürgüne gönderilenlerin veya onların akrabalarının elinde bulunan arşivlik malzeme niteliğindeki her türlü bilgi ve belgelerinin tek çatı altında toplanması amaçlanmıştır. Bu teklifle, dağınık halde bulunan Dersim olayları ile ilgili kamuoyuna açık veya gizliliği devam eden her türlü bilgi, belgenin Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne taşınması için çalışmalar yapılması amaçlanmıştır. Söz konusu arşivin yerli ve yabancı araştırmacıların hizmetine sunulması için Türkiye Büyük Büyük Millet Meclisi’ne taşınması amaçlanmıştır. Konu ile ilgili bilgi ve belge vermekten kaçınanlar hakkında idari ve adli işlem yapılacağı belirtilmiştir.

MUHAFAZASINA LÜZUM KALMAYAN EVRAK VE MALZEMENİN YOK EDİLMESİ HAKKINDA KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMENİN DEĞİŞTİRİLEREK KABULÜ HAKKINDA KANUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN TEKLİFİ

MADDE 1– 28/9/1988 tarihli ve 3473 sayılı Muhafazasına Lüzum Kalmayan Evrak ve Malzemenin Yok Edilmesi Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun’a aşağıdaki geçici madde eklenmiştir;

“GEÇİCİ MADDE 1- 3473 sayılı Kanunun 3’üncü maddesi kapsamına giren ve Dersim olaylarıyla ilgili arşivlik malzeme niteliğindeki her türlü bilgi ve belge bulunduran kamu kurum ve kuruluşları, gerçek kişiler, tüzel kişiler, üniversiteler, sivil toplum örgütleri ellerinde bulundurdukları arşivlik malzemesini her türlü zararlı tesir ve unsurlardan korumak, yıpranmasını önlemek, varsa gizlilik kararını kaldırmak, asli düzenlerine göre tasnif edip Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı’na teslim etmek zorundadırlar.

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı, Dersim ile ilgili arşiv malzemesini ve arşivlik malzemenin korunması ve tasnifi ile ilgili her türlü tedbiri alır. Adı geçen arşiv malzemesi ve arşivlik malzeme temliki tasarruflar amacıyla kullanılamaz, tahrip ve tahrif edilemez. Tahrif ve tahrip işlemi yapanlar hakkında gerekli işlem yapılır.

Bu madde kapsamında, Dersim olayları hakkındaki arşiv malzemesi niteliğindeki her türlü bilgi ve belgenin en geç altı ay içerisinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı’na devredilmesi gerekir. Nezdinde konuya ilişkin arşiv bulunup da öngörülen süre içerisinde devir etmekten kaçınan kamu kurum ve kuruluşları yöneticileri hakkında idari işlem ve Türk Ceza Kanunu kapsamında da adli soruşturma yapılır.