Diaspora
Manheim’de Gağan Bayramı Kutlanacak
Dersim’in kutsal bayramı Gağan, 18 Aralık Pazar günü Almanya’nın Manheim şehrinde kutlanacak.
S I L A Y İ Y E
Davetiye * Einladung
GAĞAN
Khalo Gağan
Khalo Sıpe
Gulveng, duay, qesey
Muzik: Ali Diyar
Gağan Film Gösterimi
Hasan Dursun
Der u cirani hewli, dost u olvazê semti,
sımarê serva Gağani sılayiya, bıêrê pêro piya, şênroza hoya khane,
bayramo mao pil eve gulvengu, eve muzik şên kerime, bımbarek kerime.
Sıma ke bıêre, ma zof bema sa.
Çêverê Haqi her daym rakerdeo!
Değerli dostlar,
Sizleri Gağan kutlamasına candan davet ediyoruz.
Gağan Doğu Anadolu´da Aleviler arasında, bilhassa Dersim, Erzincan, Varto, Sivas, Bingöl, Malatya vg. yörelerde yılbaşına doğru kutlanılan bir kutsal bayramdır. Bazı bölgelerde (Tunceli, Erzincan) dört hafta sürer, bitiminde (yılbaşın gecesine doğru ) üç gün oruç tutulur ve kutsal niyaz ekmeği dağıtılır. Gağanın bir çok önemli yanı vardır. Bunlardan önemli bir yanı da:
Zeyileri ziyaret etmektir, yani evlilikten dolayı baba ocağından ayrılan bacıları (wayi) ve halaları (amiki /bibileri) yeni ailelerinde ziyaret etmektir. Böylece onlara, bırakıp gittikleri annebaba evinden değerli emekleri karşılığında hediyeler götürülür ve teşekkürler edilir. Onlara, evlenmeden önce diktikleri ve yetiştirdikleri ağaçlarından meyveler götürülür.
Ve Gağanın bitimi güzel oyunlarla kutlanılır. Khal Kêk (Yaşlı adam) ve gelini gibi oyunlar sergilenilir. Köyde ev ev dolaşılır, toplanılan bu lokmalarla ve hediyelerle müsait bir aileye (ya yardıma muhtaç veya o yıl yaslı olan, kederli olan bir aileye) gidilir. Orada şenlik ve dayanışma devam eder.
Değerli dostlar, sevgili canlar,
Sizler, bu kutlamamıza memleketimizde olduğu gibi, kutsal niyazlarınızı ve çıralarınızı / mumlarınızı birlikte getirebilirsiniz.
Ayrıca KHLO SIPE (aksakallı bir Pir, bir Pirdede, Nur Dede) tarafından Alevi Cemi melodileriyle Zazaca bir Gulveng (dualı, güllü sözler) verilir ve çocuklara hediyelerimiz dağıtılır. Pirin olduğu yerde, bu hizmetleri doğrudan doğruya bir Pir yapar, yoksa, güzel beyaz elbiseleriyle bir sahış derviş/pir kılığına girerek Zazaca Gulvengler verir. İki masumo pak, yani iki çocuk, Khalo Sıpe´nin, kılavuzu olarak o dua verirken ve salonda halk arasında gezinirken yanan mumların ışında eşlik ederler.
Dualardan sonra niyazlar bölüşülür. Yeni senenin insanlara hayırlı, uğurlu ve bereketli olması dilenilir. İyi komşuluğa, aile içinde ve dışında iyi beraberliğe, dayanışmaya, sevgiye ve barışa vurgu yapılır.
Sizler hepiniz, her bölgeden, her şehirden ve bütün ailece candan davetlisiniz. Buluşmak üzere.
Kutsal bir gün olduğu için giriş ücretsizdir.
Çêverê Haqi her daym rakerdeo!
Hakkın kapısı her zaman açıktır.
Gottes Tür ist immer offen.
Heute wird eine alte traditionelle Feier (Gagan) der Aleviten aus der Dersim-Region, z.B. wie Tunceli, Erzincan, Varto, Sivas, Bingöl etc. gefeiert und mit traditionellen Liedern in der Zaza-Sprache begleitet. Es gibt einige Parallelen zur Weihnachtsfeier, zu Knecht Ruprecht und dem Weihnachtsmann. Diese uralteTradition ist heute noch in der Türkei bei der Zaza-Bevölkerung alevitischer Religion immer noch lebendig.
Eve keremê ho waxtê bıêrê, şênroza ma ju saate nim oncena.
Lütfen tam zamanında geliniz, kutlamamız toplam bir buçuk saat sürecektir.
Dem, Tarih, Wann:
18.12.2011, saate 14.00
Ca, Yer, Ort:
ALEVİ KÜLTÜR MERKEZI
Innstr. 24-26
68199 Mannheim-Neckarau
Organisiert: Bonê Kulturê Ma / Zaza Kulturhaus e.V. in Zusammenarbeit mit dem Alevitischem Kulturzentrum Mannheim / Alevi Kültür Merkezi, Mannheim
Kalmem K.
25/01/2012 at 21:31
GAĞAN´ın iki ayrı anlamı:
Ermenilerde bilinen Gağand Dersimli Zazalardaki bayramla alakası yoktur. Ermenilerdeki ‘Gağand/Gağant’ Dersimlilerde olduğu gibi
1) ne dört hafta sürüyor,
2) ne kutsal,
3) ne üç gün oruç tutuluyor,
4) ne kutsal niyaz ekmeği pişirilip komşulara dağıtılıyor ve
5) ne de annebabaocağını evlilikten dolayı terk etmiş kızkardeşler ve halalar (Zeyiler) hediyelerlen ziyaret ediliyor.
Ermenilere göre Gagand/Gagant yılbaşı demektir veya yılbaşında kurulan zengin bir sofra demektir. Bunun Dersim Zazaların kutsal bayramıylan uzaktan yakından bir alakası yoktur.
Büyük bir ihtimalle: Dersimliler bu bayramı kutlarken Ermeni takviminden yaralanmışlardır. Ermeniler, bilhasse Ermeni Papazlar okuma yazma bilen ve eğitim görmüş insanlar oldukları için yazılı takvim bilgileri bu yüzden kolaycadır. Alevi Pirlerlerinin ise böyle bir imkanı ne geçmişte olmuştur ne de bugün vardır. Aleviler, bundan dolayı komşu halkların ve bilhassa içiçe yaşadığı Ermenilerin yazılı kaynaklarından da yaralanıp etkilenmişlerdir. Bu halklar sağolsunlar varolsunlar. İyi ki biz onların bu tğr yazılı ve diğer imkanlarından yaralabildik.
Mesela 10-15 yıl öncesine kadar Dersimde Zazaca da “Muharrem orucu” bilinmezdi! “Aşure” bilinmezdi. Zazacada “Rozê Des U DI İmamu” (ON İKİ İMAM ORUCU) derdik. Aşureye de “Germa İmamu” derdik, yani “İmamların Çorbası”.
Muharrem Arabçadır, Aşure Arapçadır ve anlamı: 10 (On) demektir. Soralım: Bunun On-İki-İmamla alakası var ki? Durum böyleyken 12 gün oruç tutan Aleviler bu oruç sonrası pişirdikleri çorbaya 0N (10) diyorlar. Ne tuaf! Hem mantıki hem de sayısal bir hatta var burda. Ama bunu kaç kişi biliyor ki!
Aynı durum Gağan hususunda da kendini gösteriyor. Dersimliler, kendi eski bir bayramına Ermenice´de zengin bir sofra, yılbaşı yemeği anlamına gelen kavramı ad olarak kullanıyorlar. Ermenice´den geldiği tahmin edilen bu kelimenin Dersimdeki anlamı apayrıdır, çünkü içerik olarak bunlar iki apayrı şeylerdir. Yukarda saydığımız gibi.
Gagana bugün belki SERA NEWE (Yeni yıl) demek daha uygundur.