Dersim Liderlerinden Uşenê Seydi’nin Kızı Xeyzane Aslan Hakka Yürüdü

Usenê Seydi’nin Kızı, Dersim 1937-38’in Önemli Tanığı Xeyzane Aslan’ı Kaybettik.

Usenê Seydi’nin kızı Xeyzane’yi 18.02.2015 tarihinde kaybetmenin derin hüznü içindeyiz, Dersim Halkı’nın, ailesinin başı sağ olsun.

Xeyzane 1931 de Galvosu köyünde dünyaya geldi. Babasının 14-15 Kasım 1937’de idam edilmesi ile henüz altı yaşındayken yetim kaldı.

Xeyzane, Dersim 1937-38 Sözlü Tarih Projesi çerçevesinde söyleşi yaptığımız önemli tanıklardan biriydi. Kendisi ile iki kez söyleşi yaptık. 1938 yılında soykırım başlayınca annnesi üç küçük çocuğunu yanına alarak ormana sığınır. Yanında küçük çocukları olduğu için kimse yanlarında kalmak istemez ve çoğunlukla ormanda yanlız kalır, zira çocuklar ağladığında asker yerlerini tespit ediyor ve yakaladıklarını anında imha ediyordu.

Aç ve susuz geçen aylardan sonra Elazığ tren garında toplanan kalabalığa dahil edilirler. Saçları kesilir, hamama götürülürler sonra ise kara trene bindirilerek bilinmeyen diyarlara, Eskişehir Yerköy’e sürgüne gönderilirler. Sürgünde üvey annesi Beser Xatune, ablası Meleke, çok sevdiği kardeşi Hesen Uşen ve ablası Mekele’nin iki kızı olmak üzere toplamda beş aile ferdini kaybeder. Sürgün sonrası af çıkınca Dersim’e geri döner, sonraki yıllarda da Almanya’nın Hamburg kentine yerleşir.

Babasını nasıl hatırladığı sorusuna

„Babam öyle aklıma geliyor ki, Duzgın (Bava) seni inandırsınki, o iqrar olsun ki; ne zaman bir uçak görsem, uçak sesi kulağıma gelse babam aklıma gelir ve ağlarım. Henüz çok küçüktüm Azdağ Deresi’nden beş uçak birden geldi. Orada toplanan insanlar „bu uçaklar Ap Uşen için geliyorlar“ demişlerdi. Bak o çocukluktu, bu da artık son yıllarım; o uçak bu uçak hiç unutamıyorum.

FDG tarafından 2007 yılında başlatılan „Khulê 70 Serre Mezelê Seydunê Ma Kotiê? / 70 Yıldır Kapanmayan Yara Seyitlerimizin Mezarları Nerede?“ kampanyası hakkında fikrinin sorulması üzerine:

„Kuyo ke sıma mezela piyê mı Usenê Seydi bivine. Ez ki na axirwaxtiya xo de son mezela piyê xo, çıla fin ra cı xêrê ey don. Ez ki wazon şêrine mezela piyê xo hama nêzonon kotiya?“

(Eğer siz onların (babamların) mezarlarını bulur, ortaya çıkarırsanız Allah sizi daha da ver etsin, kusuru sizden uzak getirsin. Ben haala hayatda iken babamın mezarına gidip mum yakayım, hayır yemeği vereyim. Babamın mezarına gidip mum yakmak, dua etmek istiyorum ama bilmiyorum mezarı nerede?

84 yaşında hayata gözlerini yuman Uşenê Seydi’nin sevgili kızı Xeyzane’ye babasının mezarında bir mum yakmak, dua okumak maalesef nasip olmadı. Yüreğinde eziklik ve yetim geçen bir ömrü ardında bırakarak hakka yürüdü Xeyzane. Yeri cennet olsun, nur içinde yatsın. Aile yakınlarına, sevenlerine sabır diliyoruz.

20 Şubat 2015 Almanya

Dersim 1937-38 Sözlü Tarih Projesi Komitesi