Horoz Hikayesi ve MA Dergisi

İdare Ağa’ya Horoz hırsızı, Sey Rıza’ya Keçi hırsızı, aşiretlere çapulcu… Dersim karşıtlığının vardığı noktadır işte bu.

Bir şey anlatırsınız. okuyan, dinleyen ders alsın; tecrübe etsin istersiniz. İyi niyetlisinizdir belki. Belki de iyi bir yol gösterici olarak anılmak istersiniz. Ama gelin görün ki anlaşılmasını istediğiniz konu kadar anlatım yöntem ve tekniğiniz de anlatacağınız meseliniz kadar doğru olmalı.

Yoksa sıçarsınız!
Evet evet sıçar, hatta sıvarsınız…

Sözüm MA DERGİSİ‘indeki yazarı belli olmayan HOROZ ve QOCANLI İDARE meseline…

Ma Kültür Sanat Dergisi

Ma Dergisi, isim ve proje olarak çok heyecanlandığım bir dergiydi. Hala da öyle olmasını isterim. Ancak iyi olabilmenin ve iyi kalabilmenin de kendine özgü yöntem ve teknikleri vardır. Bu da en başta doğruluk ve dürüstlüğü gerektirir. Yoksa MA, MA, MA! der, şaşkın bakışlarınız arasında edebiyat ve yazın çöplüğünde yerinizi alırsınız.

Nedir Horoz Hikayesinde anlatılmak istenen?

…maddi ve manevi kayıplar yaşayabilirsin. Ancak kayıpların daha başında, değerlerine sahip çıkmazsan, büyük kayıplar peşi sıra gelecektir. Eğer ilk kaybına sahip çıkar, sonuna kadar araştırır bulursan, diğer kayıpları da engellemiş olursun… demek isteniyor.

İyi güzel de, güzel kardeşim, sen bu hikayeyi anlatırken Qocanlı İdare’nin adını niye kullanıyorsun? O horozu İdare Ağa’yla birlikte mi çaldın?

Neden bu hikayende İdare’nin adını malzeme olarak kullandın?

Şimdi de sen İdare Ağa’dan horoz çaldın gördün mü?.. Ve ben yazdığın hikayeden ders alarak senin çaldığın horozu ümüğüne basarak elinde almalıyım. Almalıyım ki bir daha böyle bir herze yemeyesin, almalıyım ki cehaletine bi daha uymayasın. Almalıyım ki değerlerimize, sen de MA Dergisi de sahip çıksın artık…

Bilmeyenler için anlatayım; 

İdare Ağa QOCAN (KOÇ Uşağı) aşiretinin saygın liderlerindendir; sözüne de, silahına da, ekmeğine de adamlığına da… 1925’li yıllardaki ölümüne kadar Başlıca yaptıkları kısaca şöyle sıralanabilir.

Dersimlilerin beş yüz yıllık kimlik kavgasında 1880 ve 1925 li yıllarını başarıyla taşıyan…

Dersim’de, Osmanlıya, Rus’a ve Hamidiye Alaylarına geçit vermeyen…

Osmanlı Rus Harbinde, Seyit Rıza ile birlikte onur madalyası ile onurlandırılan…

1915 Ermeni Soykırımında Kendi bölgesindeki tüm Ermenileri Rus sınırına kadar gizlice kaçıran ve hala, Tağar, Ali Boğazı, Bozan ve Qocan isimlerinin Ermenilerce minnetle anılmasını sağlayan…

Yedi yıl mapus kaldığı Diyarbakır cezaevinden, Diyarbakır surları üzerinden atlayarak kaçan ve kurtulan…

Dersime dönerken yol üstünde yine karakol basan, silah ve mühimmat alan…

TAĞAR’a döndüğünde devletin anlaşma için kıvranmalarına rağmen, kendini ispat etmek isteyen Hozat yüzbaşısının Tağar’a gidip görüşmeye çağırdıktan sonra 200 askerle çember aldırıp yakalayacağı anda, silahını yüzbaşının gırtlağına dayayarak ölüme ölüm! narası ataan ve askerlerin çemberinden yüzbaşıyı da alarak çıkan ve sonra yüzbaşının hayatını bağışlayan…

Hepsinden önemlisi, cumhuriyetin kuruluşuyla Diyap Ağa, İdare Ağa , Kango Zade ve Sey Rızaya gelen millet vekilliği tekliflerini “Osmanlının çeşmesinden su içmem!” diyerek red eden, bunu duyan sey Rıza’yı da alıkoyan horoz hırsızı!…

Daha diyeyim mi?

Şimdi sen millete mesel anlatacaksın ki millet küçük kayıplarına sahip çıkarak büyük değerlerini korusun… ama sen kendin büyük değerlerini çaldırıyorsun azizim. Böyle dersi anca düşmana verebilirsin…

İdare Ağa’ya Horoz hırsızı, Sey Rıza’ya Keçi hırsızı, aşiretlere çapulcu… Dersim karşıtlığının vardığı noktadır işte bu.

Sen de kaş yapayım derken çıkardın gözü!

Sen de değerlerimizi değerlendirelim deyü sahiplendiğin dalı kestin ayağının altından…

Bir defa Dersim’e değer olan insanların aşırma, çalma, tecavüz, korkaklık, gammaz vb. tavırları olmazdı. Olsaydı Lider olamazlardı. Bunu sen bilmesen bile senin yanında duran, Doğan Munzuroğlu’nun da, Devrim Tekinoğlu’nun da, Mikail Aslan’ında bilmesi lazım…

Son sözüm Mikail Aslan’a;

Hani Lıllo! diye bir ağıt söylüyon ya, Komer korucularının vurduğu Lillo ile onun hesabını Elazığ’ın merkezinde soran Xecé kızımız İdare Ağanın torunlarıdır. Söylerken rınd hoburnena! iyisin ama, yerken de minnet duymayı bilmen lazım…

Sonuç olarak bu yazının yol açtığı yanlış ve üzüntüyü, derginizin bir sonraki sayısında iyi bir özürle düzeltirseniz değerlerimiz ve kayıplarımız konusunda en büyük dersi almış oluruz…

 Ali Haydar KOÇ