Haberler
Zazaca Kürtçe’den Daha Eski Bir Dildir
Dünyaca ünlü dil bilimci Prof. Dr. Joyce Blau, Zazaca’nın Kürtçe’den çok daha eski bir dil olduğunu söyledi.
Dersimnews.com – Paris Üniversitesi Doğu Dilleri ve Uygarlıkları Ulusal Enstitüsü (Institut national des langues et civilisations orientales de l’Université de Paris.) akademisyenlerinden dil bilimci Prof. Dr. Joyce BLAU, Zazaca’nın Kürtçe’den çok daha eski bir dil olduğunu söyledi.
LEHÇECİLER HAYAL KIRIKLIĞINA UĞRADI
Zazaca’nın ” Kürtçe’nin lehçesi” olduğunu savunan Vate ekibinde yer alan yazar Seyidxan Kurij, dil bilimci Prof. Joyce BLAU ile yaptığı röportajda hiç beklemediği bir cevap aldı. Dil bilimci Prof. Blau, Lehçeci Zazaca’nın Kürtçe’den çok daha eski bir dil veKürtçe’nin lehçesi olmadığını söyledi.
Seyidxan Kurij’ın Doğu Dilleri Bilimcisi Prof. Dr. Joyce BLAU ile yaptığı röportajda Prof. Blau, Zazaca ve Goranca’nın Kürtçe’den daha eski diller olduğunu belirterek Zazaca hakkında önemli açıklamalarda bulundu. Seyidxan Kurij’in Zazaca’yı Kürtçe’nin bir diyalekti olarak göstermeye çalışmasına karşın Prof. Joyce BLAU, Kürtçe’nin Zazaca’ya göre daha yeni bir dil olduğunu ve Zazaca’nın daha eski bir dil olduğunu vurguladı.
Doğu Dilleri bilimcisi olan Prof. Joyce BLAU, Seyidxan Kurij’e verdiği röportajında Zazaca ile ilgili önemli açıklamalarda bulundu. İşte o röportaj:
Seyidxan KURIJ: Siz Kürtçe‘nin bir çok diyalektini konuşuyorsunuz. Lülfen bize Kürt dili üzerine kisaca bilgi verebilir misiniz.?
Prof. Dr.Joyce BLAU: Kürt dili Hint- Avrupa dil gurubunun İrani diller ailesine aittir. Daha açıkcası Kürt dili, İrani diller ailesinin Kuzey-Bati grubu içindedir. Kürt dili, Farsça ile akrabadır fakat Farsça‘dan da oldukça farklıdır.
Seyidxan KURIJ: Kürtçe‘nin kaç diyalekti var ve bunlar arasındaki ilişki nasıldır ?
Prof. Dr.Joyce BLAU: Kürtçe‘de normalde 3 diyalekt var. Kuzey diyalekti, merkez diyalekti ve Güney diyalekti. Tabii ki bu ayırım çok şematiktir. Kuzey diyalekti oldukca zengin bir edebiyat geliştirdi, Merkez diyalekt de öyle fakat Güney diyalekti henüz böyle zengin bir edebiyata sahip değildir.
Kuzey diyalektine normalde Kurmanci denir, fakal Irak ‘ta Behdinani de deniyor. Sorani grubu merkezi bir gruptur; Sorani, Mukri ve Sinai‘den olusur. Bu diyalekt daha çok Sanandaj, Mahabat, Süleymaniye ve Erbil‘de konuşulur. Bu diyalekt çok harika bir edebiyat geliştirmiştir. Bugün Kuzey grubunun yazımında Latin ve Kril alfabesi kullanılıyor. Merkezi diyalektin kullanımında Arap Alfabesi kullanılıyor. Güney diyalektinde Kermanşahi, Kelhori. Sancabi, Lori ve Leki ağızları vardır. Bu ağızlar ortak bir temle sahiptirler fakat Sorani ve Kurmanci ile kiyaslandığında çok zayıf bir edebiyata sahiptir.
Seyidxan KURIJ: Gorani ve Kirdki (Zazaki) hakkındaki düşüncelerinizi alabilir miyiz? Bu iki diyalekt arasında ne gibi ortaklık ve farklılıklar mevcuttur.?
Prof. Dr.Joyce BLAU: Gorani ve Zazaca‘nın aynı kökenden geldiklerini biliyoruz. Muhtemelen bu diller Kürtçe‘den önce bu bölgede konuşuyordular. Bu bölge bir çok İran ve Türk saldırısına uğradı. İran‘lılar bu bölgeye dalga dalga geldiler. Muhtemelen Gorani ve Zazaca‘nın mazisi Kürtçe‘nin kinden daha eskidir. Kürtler; Zazalar‘ın ve Goranların çoğunu asimile ettiler fakat hepsini edemediler.
Bugün Gorani‘nin fazlasiyla Sorani‘nin etkisinde olduğunu biliyoruz ve Goranların çoğu Sorani konuşuyor. Gorani İran‘ın Güney kesiminde ,Kermanşah‘in Kuzeyinde konuşuluyor. Zazalar göç ettirildiler ve şimdi Anadolunun ortasında bir üçgende yaşıyorlar.
Seyidxan KURIJ: İleride Doğu Dilleri Enstitüsü‘nde Zazaca‘da ders vermeyi düşünüyor musunuz?
Prof. Dr.Joyce BLAU: Evet, memnuniyetle yapmak istiyoruz. Fakat bir problemimiz var. Bu konuda insanların yardımına ihtiyacımızvar. Fransa‘da yeterince Zazaca bilen dil bilimcisi bulamıyoruz. Şimdiye kadar henüz doğru dürüst aramadık da. Çok çalışkan Dersimli bir kız vardı burada; onun bize yardım edebileceğini düşünmüştük fakat o da Türkoloji okumayı seçti. Ama ben inanıyorum ki o kız bir gün Zazaca‘ya geri dönecek. O yüksek bir performans ile Türk diyalektleri üzerine çalıştı. Amacımıza ulaşabileceğimize inanıyorum. Bunu isteyen çok insan var, eğer destek alabilirsek gerçekleştirebiliriz sanırım.
Seyidxan KURIJ: Verdiğiniz bilgiler için teşekür ederim.
Prof. Dr.Joyce BLAU: Ben teşekür ederim.
Usaro Newe
25/01/2013 at 21:39
Bu konuda kısa iki not:
1) Zazaca´yı tanıyan, Zazaca üzerine hem tarihde hem de günümüzde araştırma yapan batılı dilbilimcileri istisnasız olarak Zazaca´nın kendine has, kendine özgü bir dil olduğunu tespit etmişlerdir. Zazaca´nin Kürtçe´den daha eski ve daha geniş bir sisteme sahip olduğunu vurgulamışlar. Bu eserlerin çoğu Almanca ve Ingilizcedir.
2) Bu bilim adamların karşısına, dilbilimci olmayan, ideolojik görüşlü cahil bir yazar grubu (güya yazar, güya araştırmacı) daha çok kürtleşmiş Zazalardan oluşan bir grup ise yıllardır şivecilik oynunu oynuyor. Bu tamamen gülünç ve ideolojik bir olaydır, tamamen politik hesaplı ve sinsi politik bir tutumdur.
Şimdilik bu kadar.
Usaro Newe
25/01/2013 at 22:22
Kısa bir not daha:
Daha çok kürtleşmiş Zazalardan oluşan bu grup annadili Zazaca´yı Kürtçe nin şivesi olarak göstermektedirler. Eğer İngilizce ve Almanca yayınlanan bu eserleri tanısalar, bu tutumunu değiştireceklerine inanıyorum.
Bu eserleri tanımadan önce bir çoğumuz da aynı görüşteydik ve kendimizi onlar gibi, yani kürtleşmiş bu Zaza-grubu gibi, çaresizce oyalıyorduk ve Kürt gruplarına sığınıyorduk. Ve daha sonra Kürt gruplarında samimi ve dürüst olmayan bir tutumla karşılanınca, yani elindeki imkanların hemen hemen hiç birini Zazaca´ya ayırmayan bu Kürt gruplarına ve partilerine güvenimiz kalmadı. Bu hakları hatırlattığımızda Zazaca şivedir, çoğunluk Kurmanci (Kürtçe) konuşuyor dediler. Böylece hayal kırıklığına uğradık, büyük şaşkınlığa uğradık.
Ve sonra onların Zazaca´ya destek değil, engel olduklarına tanık olduk. Bu kesime, koyu Kürt grupları yanısıra Kemal Burkay gibileri bile dahildir!
Eğer İngilizce ve Almanca yayınlanan bu eserleri tanısalar ve iyi niyetli olsalar bu tutumundan vazgeçebilirler. (Belki değişebilirler! Belki de hiç değişmezler).
Esref
26/03/2015 at 07:57
Her inkar kendi inkarını doğurur düşüncesinde hareketle açık ve net soyliyorum kürt faşizmi kemalist ve inkarcı versiyonunu satın almıştır bunun başkaca izahı yoktur hemde devletin verdiği olanaklarıyla ve devlet bunları kendi başına dert etti kürtlerin şitediği demokrasis ve demokratik anyış her şey onlar gibi olursa demokrasi verdır onlar gibi değilse demokrasi yokktur ve herkes ajan işbirlikçi zihniyet öyle ama tarih şahittirki ajan,işbirlikçi kendi ülkesine ihanet eden başka bir kavim bulamazsınız.sabah akşam kürt sorunu bıktık ya kürtlere verilen haklar hiç bir etnik gruba tanımadı halklar o kadar da saf değil halkları germeyin ve kızdırmayın zazalar hiç bir zaman kendilerine çalışmadılar hep başkasına çalıştılar kürtlerin tüm derdi zazalar ve kızılbaşlar üzwerinde politika ve siyaset üretmek elerinde başka malzeme yokki dersimi katliiamı onlar yaptılar ermenileri onlar öldürdülerşimdide ermeni dostlar diyorlar zazaca ayrı ve bağımsız bir dildir ama zaza haljkları halklarla barışık insanlardır onun için zazalara tahamül etmiyorlar
erkan
26/03/2015 at 07:13
Bende zazayim adiyaman gerger zazasi oncelikle bu arastirmayi yaptihiniz icin tesekkur ederim zaza hic bir zaman icin kurt deyildir ve olmamistir kendimize ait bir irkimiz ve dilimiz var ve bunynlada gurur duyuyorum bizim gibiler sah oldukca hic bir zaman kurtler istedihine ulasamiyacaklar zazaca dili tarihlere karismiyacaktir yok olmuyacaktir
Esref
26/03/2015 at 07:56
Her inkar kendi inkarını doğurur düşüncesinde hareketle açık ve net soyliyorum kürt faşizmi kemalist ve inkarcı versiyonunu satın almıştır bunun başkaca izahı yoktur hemde devletin verdiği olanaklarıyla ve devlet bunları kendi başına dert etti kürtlerin şitediği demokrasis ve demokratik anyış her şey onlar gibi olursa demokrasi verdır onlar gibi değilse demokrasi yokktur ve herkes ajan işbirlikçi zihniyet öyle ama tarih şahittirki ajan,işbirlikçi kendi ülkesine ihanet eden başka bir kavim bulamazsınız.sabah akşam kürt sorunu bıktık ya kürtlere verilen haklar hiç bir etnik gruba tanımadı halklar o kadar da saf değil halkları germeyin ve kızdırmayın zazalar hiç bir zaman kendilerine çalışmadılar hep başkasına çalıştılar kürtlerin tüm derdi zazalar ve kızılbaşlar üzwerinde politika ve siyaset üretmek elerinde başka malzeme yokki dersimi katliiamı onlar yaptılar ermenileri onlar öldürdülerşimdide ermeni dostlar diyorlar zazaca ayrı ve bağımsız bir dildir ama zaza haljkları halklarla barışık insanlardır onun için zazalara tahamül etmiyorlar
Coşkun Hoca
27/03/2015 at 09:36
Tabi ki yapılan analiz önemlidir. Ama zazaca ve kürtçe arasında tarihsel kök açısından bir yarış söz konusu değildir. Birini birinden üstün ya da derin tutmak, sadece yeni ayrılıklara sebep olur. Tarihsel kardeşliğimize gölge düşürmemesini dilerim…
Zaze Çolik
11/07/2015 at 11:01
Ez, tu ma şıma ma hemmi zaze
nergiz bal
12/10/2015 at 07:57
Zazalar ve zazaca, hem tamamen bambaşka bir dil ve toplum hemde birlikte anılılmaya çalışanların akisen kürtlerden çok daha eski bir toplum ve kürtçeden daha eski ve zengin bir dildir. Kürtler ve kürtçeyle tek benzerlik, coğrafidir. ve 1970-80’lerde faşizim faliyetleri yüzünden kürt sanılarak aynı baskıya maruz kalmamızdır.
Oysa ki son 30-40 yılı aşıp daha geşmişe hatta islamiyet öncesine kadar gittiğimizde. Zazaların yaşadığı coğrafya ve kullandıkları dini terimlerin kürtlerden çok farklılık ve zenginlik gösterdiğini görüğyoruz.
Mesela islamiyet öncesinde Zazalarda yaradan : Homay/Umay/Homa
Kürtlerde: Xudi
coğrafi terimler Zazaca: dağ: Ko, Kar: Vor, Yağmur: Dıjn vs vs
Küerçe: dağ: çiya, kar: berf, yamuş: Baran vs vs
Uzun lafın kısası, zazlar ve zazaca, kürtlerin devlet kurma politikası yüzünden asimile edilmeye çalışılmakta ve zazalr bu yğurda aldatılmakta kandırılmaktadır. tez zamanda uyanıp dilimize değerlerimize sahip çıkmazsak yok olacağız.