Haberler
Pesaşiya Tekinoli
Tayé Désımıji domoné vijeréné, Tarıqé Désımi sero qesey kené, Cedé Désımi oncené téraji. Rındiye u xıraviya Désımızuna waxtvérdiye oncené mekeme.
Tayé Désımıji domoné vijeréné, Tarıqé Désımi sero qesey kené, Cedé Désımi oncené téraji. Rındiye u xıraviya Désımızuna waxtvérdiye oncené mekeme. Sıma ke cuamerdé, sımade ke vijdané nawaxt isoniye esto, waxté sıma de béteré ke amé Désımi serde yinu bıerzé Téraji, bıoncé mekeme. Kırmanciya Désımi de qesé esto vané ke,
(TERS KE ESTO, QALIVE QINO)
İdare ağay ra Dızdé Dik vatene reta. Hard ra né qılaşino, Sédxan, Qopo Uşen, Weli, Cemşi cıra névejiné. Xıdır, Teslim, Ali heyder, Memé jele ki, fıqaré, ne zoré xuyo, ne ki, çheka xuya. Zoro ke Désımızu bı dazno Heq o zor ki, ma medo, néwazeme.
Niadé, zu numune bıdi. Zu mebusé Désımi esto. Namé xo Uşen Aygün’o. AKP, Mit, Genelekurmay, cepé Şeriati de çığa TW u qezantey ke esté yé. Rastçiyé ke zeré CHP de, BDP u PKK péro piya galme kené na mebusé ma ke, bı xenekné. Tekinoli u ‘entellektulé xasi, roştberé Désımi’ sıma kotiyé, ça veng né kené? Na çewres Serra peyéne de, çığa Désımıji qırrkerdi? çhığa Dewlete qırrkerdi, çığaşi örgütuné çhepçi u qırrkerdi?
Ça sıma ninu sero qesey nékené?
Reyna nosnen sımaré qapağé bé vijdaniye bo.
(TERS KE ESTO, QALIVE QINO) Sıma de thomora Désımıjéni né menda.
Béri mesela;
Perloda Ma vetenede, çhı fıkırra vejiya zobina çiyéro. Çhı esto ke, tayé mordemude qom dısmeniye néweşiya de menkiawa. Qe jiaredevo, meyxanede vo, qe ki, camiyedevo zuhur kena.
Ma, More zu de, İdare Yivrayim ağay sero meselé nosnavi. Tekinoli cuav de vano ke, ‘M Gülmez eve H Koçi ra zoné Ma zonené ça tırki nusnené. Na çheku de heqa xo esta. Kaşkena ma zoné xora bı nosnéne. Qe ke né na mesala hayéke zoné ma wanené werté yinu de mendéne. Zof ağme né biyéne. Heto bin ra, Tekinoli hem eve xo vano, hemı ki, o ki Tırki cuav dano. Eve kılmekiye, rast vano çewt nosneno.
Béme inciuné Tekinoli;
‘Hikayeyi okuyan aklı başında herkes anlar ki bu hikaye öyle bir iki günde hazırlanacak uyduruk bir hikaye değil. Toplumun hafızasında damıtılmış, mayalanmış bir hikaye’.
Tekinoli khami tora vake na mesela to zu roze de yimıskerda? Khami tora va ke no ‘zuré tuyo’?
Werté qomé made, zofe waxt zofe isoni heqa zumıni de qeso rınd u qeso geves vané. Tayé hen ke avé soné, vatene kê mınasıva qars ve heqa Xızıri de qesey kené. O riwal ra, mordemo ke perlodu de, qezan tu de nosneno, gere tené weçintoğ bo.
Heto bin ra, Tekinoli vano ke, ‘wendoğo ke aqıl saredevo, ……….. Yané hayé ke na noste ra dezé, yinura vano ‘béaqıl’. Tekinoli hayé ke na noste ra dezé yé bé aqıl niyé. Eke xo naskerdene famé tora vérena ra, tı avé aqılé xoré soğırdar ve.
- Nosté ke Perloda Ma de çap biyé, bınde namé nostoğu esté. Na nosto ke İdare hona 18 serribiyo ‘dik thırto’ to ça bınde namé xo nénusna? Nazade fam, Aqıl u zereweşiye esta? Bélüyo ke, to vake bé name nosnen şero. Kham çhı zoneno khami nosno.
- Na sené sanıka ke mezgé qomi de eve serru prozna ro, amén kerda, Ağao namdar 18 serri de biyo, dik thırtene ra dest kerdo cı biyo namdar. Xevera to vatene u nostena tora çina. Perlode de vana 18 seeri, cuav de vana 15 -16 serri. ‘İlımdaro aqıldar’. Medem ke na sanıke mordemé de ‘kokımi vata’ reyna tey niade 18 rasté yaki 15, 16 serri rasté? İdare çond serride biyo?
‘İdari bazaré Çemisgezegi ra dik gureto remo. Miré çemisgezeği o waxt néwes biyo, qırğılé merdenede biyo. Daasé des u phonc roci ra dıme, İdare yeno dano pıro malé çemisgezegi beno, des u dı mordemu ki kiseno.
Mavéné xéle waxt véreno ra, İdare yeno çewuné suke talankeno’.
Tekinoli tı vana ke, Dik ke berdo 15-16 serri de domon biyo. 15 roji ra dıme amo malé Suke berdo 12 mordemi ki kisté.
Halla hallaaa. Na lazek domono, dik beno, des u phonc roji ra dıme ki beno felek des u dı mordemu kiseno. Heto binra ki na mire royverdero hama, coru né mıreno. Heq adıré miriré.
Tekinoli xevera to ne nosté tora esta, ne ki cuavé tora. Tora ravé khami ke na noste çapkerdo, karo de geves kerdo. Tı ki biya pesasé raa yinu.
Waxté Kırmanciya beleke de, mordemo ke des u heşt serri de bi, xorto. Morde mo ke jé idari ağao de namdar bo, des heşt serri de né, des u hiré serri de astaré xo bélüyo. ‘Voreko hewl koz de bélüyo’ vané. Heto binra, na sanıke zofe cao de zobina qeseybena.
Mesela, (Sarı inek hikayesi.) Sanıka Şeru u Mangu manga çheqere serowa………Şeri manga zere wazené, manga çerxedare vana cı mediime. Mangey dané cı. Dayéne néqedina, peyniyede şeri her rayé galme kené mangé bené. En peyniye de manga çerxedare vana ke, mı sımara vake sıma gos néda. Sıma manga zere dayénede ğeletiye kerde. Na tore zofe sanıki esté. Çhı héf ke, pesaşi na sanıke ané pılesnené İdare ağayro, wazené ke, ey mérxaşiya dey dırvetınkeré.
Pekala Tekinoli, pi u khalkuné sıma Pérüne çheke gurena, hondé xo cuamerdi biyé, sıma ça khalkuné xoro né pılesné na dızdiya diki?
‘Munzur Dergisi’nin 34. Sayısında Mehmet Yıldırım arkadaş tanıkları dinleyerek Alu-Usıvu kavgasını yazmıştı. Şimdi Alu veya Usıvu aşiretinin bireyleri Mehmet’i linç mi etmeliler? Tanıklar bu kavgada cesetlerin kulağını kesme, gözünü oyma gibi vakalar yaşandığını anlatıyorlardı. İyi ki Mehmet Yıldırım Qocu aşiretinin kavgalarını yazmamış! Yoksa adamı linç ederlerdi!’
Qewğa Alu u wusvu sero Memed Yıldırımi nusno hama, keşiré neqiye né kerda. Qewğa bé oğate eke çhıtur téra biya, se biyo bé het o nusno. Nayéré kham, çhınaré bıqariyo? Neqılkerdena Memedi u berdena diki, qe ero zumıni niné.
Kaldı ki eski Dersim’de o kadar çok acıtıcı, incitici olay yaşanmıştır ki, Koç ve Gülmez gerçekliğe kulaklarını kapatmamışsa bunlardan birkaç tanesini duymaması mümkün değildir. Örneğin Doğu Dersim’deki Alu-Usıvu kavgası, Batı Dersimdeki Aliye Topi-Piresen kavgası, gene Seyit Rıza’nın oğlu Baba ile Qopo Rayber çelişkisinin iç yüzü gibi konular içler acısı örneklerdir. Kürt coğrafyasının önemli bir karakteri ve değeri olan İdare İbrahim’e ilişkin ders verici bir öyküye bu kadar fırtına koparılıyorsa yarın kimse bu konularda ağzını bile açamayacaktır.
Tekinoli phızıkra ve phızık çhıngbeno.
Xıraviya werté qomé Désımı, bext u rındiya qomé Désımi hem rınd zonen, hemı ki mı na tarıq u biyau sero zof nusno. Xewera tekinoli ke çinebiya, xeta mı niya.
Tekinoli, xevera to nawaxt de bile, khamiya İdare ağay ra çina. İdare Ağa, Diyarbekır de hepısxané Osmanli de, dusté Qadi névejino ifade nédano.
Vano ke, ‘Ez dusté qadi de ifade nédan’…………….. Niade İdare Diyarbekır dero, Qadiyé Osmali ki, Diyarbekırızo. İdare ses asmi ifade né wejino. Mané na gıraniye sıma kham famkené?
Tekinoli u qafedari, zu çhıpe de, Désım kené hardé Kurdu, İdari ki, kené Kurd. Waxté cenciya xo de ma helvet ke nas u xasé qomé Désım’i tayé rınd fam ne kerdi. Honde biyaura dıme, nawaxtzone ra dıme, na vatena to, eve destemorki tarıq sayé kerdena, eve pesaşiye réçe ramıtena, eve none germıkeni ki siyaset kerdena.
‘Bazı kişiler resmi Dersim tarihi yaratıp muhalif bütün yazarları linç etme niyetindeler. Devlet olmadan devlet gibi davranıyorlar. Aydınlarını ve entelektüellerini linç etme alışkanlığı, var olan iktidar zihniyetinin işidir.’
Tekinoli naza de ne hedé xo zoneno, ne ki Cedé xo naskeno. Hardé Anadoliye de kham ke Mılet u Qomuné binu inkarkeno, Kham ke tek teyna Kurd u Tırku sero qesey keno, o ne roştbero ne ki isoné nawaxtiyo. İsono nianen ya qelemdaré Dewleta Tırkio, ya ki taqıvkerdoğé réça Tırk u İslamiyo. Mordemé Nianeni hozor reyé ke wazé ma dusté rızmé na Dewlete derime ki, yinuré inam u itımat né beno, yé xızmetkaré rızmé inkarkerdoğiyé.
Mordemé Jé Tekinoli, khamıji mesela kahmıji pers u tenganiye bena bıvo, qese çerexnené fetelnené ané Kurd u Kurdistani ser. Ané uza ke, eve namé Kurdu çü rasané. Eke çü sana ra ki, mılet terseno cuavé xo né dano.
Tekinoli de ke, vijdan bıbiyéne! dik vıraa İdari nékerdéne, çemizgezege ra ve Uskéğe né voznéne. En bé vijdaniya gırse ki, cuavé xo de nosneno, sausora qesey keno, mesela beno Kurd u Kurdistan.
Çhı eleqé dızdiya diké Çemisgezeg u xıraviya werté Désım i u Coğrafya Kurdu esto?
Hayé ke vané ma entellektuel u roştberé Tırkuni me, yinu çhı ilava ke soyna Qomé ma, entellektuelé jé Tekinoli ki a réçederé. Xızır Cedé mayé neçhari feké sıma ‘entellektulu’ ra bı xelesno. Feké sıma de hem thom vurino, hemı ki don vurino.
