Hawtemal

Şanê Hawtemali de mordem şono ağwe hini ra, eke bi cao ziyarge ra ano. Kişta na ağwe de qasê gulanê/nıfısanê çê xo ki xiçanê kemera çineno we, keno zerê ağwa xo tey ano.

Êli Bıra

Her çira ver u ser wazen ke nê rocanê hawtemali de vacine, hawtemalê şıma wendoğa be qom u dina alemi u dina u dare xêr u ber bo. Rocê piê mı mırê derheqe Hawtemali de qese kerd, mı ki nustê de kerdi daim u şıma de parre ken…

Qese kerdena ma u piê mıra
-wertê gul u nuri ra cem u camalê xo şewle dano-

Serrewaxt ke caê ra, ma vacime gağan ra ke sıfte bıkerime roc u şewê Heqiyê ke benê şen, ya ki‘rocşêni’ niarê:
– Gağan:
Pêê aşma zımıstaniya vırene u serrê aşma çeli dero.
– Rocê Xızıri u Xızır / Xêylas:

Serrê aşma gucige dero.
– Qerêçarşemê Marti:

Çarşemê aşma martiya vıreno.
– Hawtemal

… u dıma ki
– Pire:

Hirê rocê pêyniya marti be hirê rocê serrê nisane pira.
Tabiyo ke ebe hasabo khan ra.

Ê bina ki tawê de bini rê caverdime…
Bêrime Hawtemal:
Her çira ver u ser wazen ke nê rocanê hawtemali de vacine, hawtemalê şıma wendoğa be qom u dina alemi u dina u dare xêr u ber bo.
Rocê piê mı mırê derheqe Hawtemali de qese kerd (Gucige 1993, Elemanya), mı ki nustê de kerdi daim u şıma de parre ken:
Waxtê de,
dina ke hona adır u ağwe biya, hona ke mız u duxan biya,
ma vacime, ‘dı domani’ benê.
Destê her jüê nê domana de nur ra jü goge biya,
jü maşıq de vıneto, jü ki mıtrıp de,
ma hêni vacime.
Jü goge erzeno ê bini, o pêcono; o bin ke erzeno ki, no pêceno.
Yanê jü na hetê dina de, jü o hetê dina de beno.
Nê, dina ki cenê wertê xo, jübini de kunê kay u kelabat, çerx u pewraz.Waxtê nia xecelinê.
Waxtê ra dıme, me u mat sebetanê kay u heskerdena ina hiremine ra pêda beno, ber ceno, kuno ra riyê hardi.
Ewraê isani ki roc u şewanê Hawtemali de hardê dewreşi sera amen ceno.
Dina şalpazeni ra vecina, bena şen.
Ma nê hurdemêna nura, jü: Ticiya-Homete-Oli, jü ki: Ana-Sıpıye zanenime.
Naê rê qanatê ma êno.
Hawtemal dewrê şenatiya dina u alemiyo, her kes u her çi nur u cemalê xora
ze şew u roci, ze aşme u tici jübini de çerx u pewrazê.
Jü vecino, selam dano ê bini.
Se ke jübini de gulaşe bıcerê, jübini danê tever u têbın.
No nia roce be roce, şan u şodır hatani be axırşêrê zemani …
***
Hawtemal; ‘Hawtemalo Qıc’ u ‘Hawtemalo Pil’ ra name benê.
Taê caa de ‘Hawtemalo Wertên’i ki esto.
Hasabo khan ra ke hasab bi, êno 7 u 9 marti be 17 u 19 marti.
Hasabê newi ra êno 20 u 22 marti u 30 marti u 1 nisane…
Coka na roce ze ‘Hawtêmal’ ya ki ‘Newê Marti’ name bena.
Belka ke name bini ki hona bıbê.
Taê usılê hawtemali nianenê:
Şanê Hawtemali de mordem şono ağwe hini ra, eke bi cao ziyarge ra ano.
Kişta na ağwe de qasê gulanê/nıfısanê çê xo ki xiçanê kemera çineno we, keno zerê ağwa xo tey ano.
Çê de ê kemeranê xo vecenê, benê tebera dormê locına adıri de rez kenê. Na rezkerdene ya pilê çêyi ra sıfte bena hata qıcê çêyi şona, ya ki qıcê çêyi ra sıfte bana hata pilê çêyi şona, nia kemera her kesi kıfşa.
Ağwe ra ki her kes manê teberıkê de şımeno, a bine ki şanina ra çê u der u dorê çêyi ra. Eke mal u dawar ke esto gere rıskê dina ki bıbo.
Şodır ke urzenê ra, vırende qaytê bınê kemeranê xo kenê ke, hela çı kewto bınê kemera kami. Eke çiyê de weş, ze lulıkê, mıloçıkê, meşê u çiyê nianeni ke bınê kemera kami kewtenê, a sere rıskê ê çêyi riyê dê ra dariyenê, riyê dê ra say kerdenê.

Tainê dara şilane ra xo wetenê.
Hirê roci roce guretene.
Dani ya ki bızereki potenê…
Hama ilam ke şodırê hawtemali her kesi çê xo de, qase taqata xo çiyê potenê. Tainê gıriki, sir, zerfeti potenê, tainê ki pesê kerdenê qurbane, sare bırnenê.
Gegane taê çêa de nuni ra pia şerbeti ki kerdenê vıla.
Der u cirani qıc u pili ra sılaiye denê jübüni, şiyenê çêanê jübini sir u zerfeti werdenê. Mordem gere hawt çêa de hawt sıfra de ronişo phariyê dı phariya buro.
Reca u mınete kerdenê.
Hawtemalê jübini kerdenê xêr.
A roce Aşme u Roc her çirê şahado.
Hemi ki vacino ke, ê ki jü na roce ênê seci.

Ma hêni inam bemê ke, dina hawtemal de bia şên,
a roce saciya germe kewta hard,
can u maxlutê riyê hardi pêda biyê, biê wairê can u roy.

Nê rocanê hawtemali, ne ke teyna isani anê xo viri, şekırnenê; riyê hardi ra her çi haşarê xo beno u naê şekırneno.
Hawtemal de cemre gıneno dar u beri ra, weşiye xo keno tern, keno newe.
Her çi sızıyê riyê hardi beno.
Nega Heqi nê roca de bena, nê roca reca u mınete vêrêna.
Şêrê şona, xêrê êna.
Wairê cırm u cani xafıle, xırabe, nêheqe duri fiyo. -Hala Hala-
Demê şıma xêr, hawtemalê şıma bımbarek bo.

http://www.cilagazete.com/hawtemal-eli-bira/.html

Foto by Celal Borcan.